Η Ζιμπάμπουε αποτελεί μια από τις κυριότερες εξαγωγικές χώρες καπνού και η καπνοκαλλιέργεια στηρίζει όχι μόνο το εμπορικό της ισοζύγιο αλλά και την απασχόληση και το εισόδημα των πολυάριθμων γεωργικών νοικοκυριών. Έτσι, οποιαδήποτε προσπάθεια εντοπισμού εναλλακτικών δραστηριοτήτων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι με τη μείωση του καπνού χάνονται έσοδα που προέρχονται από το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό της χώρας. Η πιο κερδοφόρα από τις εναλλακτικές καλλιέργειες είναι ο καφές που όμως, σύμφωνα με μελέτες, μπορεί να προσφέρει μόνο το ένα έκτο του ακαθάριστου κέρδους του καπνού.

Στη Ζιμπάμπουε καλλιεργούνται ήδη ροδάκινα, νεκταρίνια, πεπόνια, φράουλες, φρούτα του δάσους και ακτινίδια. Οι εξαγωγές τέτοιων προϊόντων είναι σημαντικές για τη χώρα, όπως και οι εξαγωγές σπαραγγιών, γλυκού καλαμποκιού και φασολιών. όμως, ακόμη πιο κατάλληλη εναλλακτική καλλιέργεια για την αντικατάσταση του καπνού είναι η παραγωγή κομμένων ανθέων και συγκεκριμένα τριαντάφυλλων. Μελέτες αποδεικνύουν ότι το ακαθάριστο κέρδος από τη δραστηριότητα αυτή είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από αυτό του καπνού.

Στην περίπτωση της Κένυας  ο καπνός ενώ δεν είναι μια από τις κυριότερες καλλιέργειες, ευθύνεται κατά μεγάλο ποσοστό για μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές, αφού εκτός από την αποψίλωση περιοχών για την επέκταση της καλλιέργειας, η επεξεργασία του καπνού απαιτεί την καύση ξύλων και ειδικότερα ευκαλύπτου. Επομένως, ο περιορισμός της καπνοκαλλιέργειας στην Κένυα επιβάλλεται και για άλλους λόγους πέρα από την παγκόσμια απαίτηση για μείωση της κατανάλωσης καπνού.

Σε σχέση με άλλες καλλιέργειες φαίνεται ότι η καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου προσφέρει μεγαλύτερο εισόδημα στον παραγωγό ακόμη και σε σύγκριση με τις πιο κερδοφόρες ποικιλίες καπνού, αν και συναντά δυσκολίες λόγω του ότι τα εργοστάσια επεξεργασίας πρέπει να είναι πολύ κοντά στην καλλιέργεια, ενώ η μεταφορά είναι εξαιρετικά δύσκολη. Σημειώνεται ότι τα εργοστάσια που ήδη υπάρχουν σήμερα δεν μπορούν να επεξεργαστούν άλλες ποσότητες.

Περιορισμένες εμφανίζονται οι δυνατότητες επέκτασης και άλλων κερδοφόρων καλλιεργειών, όπως ο καφές, λόγω της μεγάλης διακύμανσης της τιμής αλλά και του τσαγιού, λόγω της μεγάλης απαίτησης της καλλιέργειας σε υγρασία. Η καλλιέργεια του pyrethrum για παραγωγή ινών, δεν φαίνεται επίσης να μπορεί να αντικαταστήσει των καπνό, γιατί η αγορά του παρουσιάζει μεγάλη καθυστέρηση στην πληρωμή των παραγωγών. Η Κένυα είναι γνωστή για την παραγωγή κηπευτικών και φρούτων υψηλής ποιότητας. Σημαντικά προϊόντα αυτής της κατηγορίας είναι τα φασολάκια, το μάνγκο, το αβοκάντο, το τσίλι και ο ανανάς.

Μια πιθανή εναλλακτική για την αντικατάσταση του καπνού είναι η καλλιέργεια ανθέων, που παρουσιάζουν μεγάλη οικονομική αξία και μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα στο κλίμα της χώρας. Από τα φυτά μεγάλης καλλιέργειας μπορεί να καλλιεργηθεί παράλληλα με τον καπνό ο ηλίανθος για την παραγωγή λαδιού, αφού οι απαιτήσεις του σε έδαφος και κλίμα είναι αντίστοιχες με αυτές του καπνού.

Στην περίπτωση της Ζάμπια η αντικατάσταση της καλλιέργειας του καπνού εμφανίζει ακόμη μικρότερες δυνατότητες. Η στρατηγική για τη στήριξη της γεωργικής παραγωγής και επομένως για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, βασίστηκε στο παρελθόν ουσιαστικά στην καλλιέργεια του καπνού, αφού τα οφέλη από την εξαγωγή του προϊόντος ήταν μεγάλα. Η δημιουργία εισοδήματος από τον καπνό δημιούργησε σταδιακά τη βάση για την εξάπλωση και άλλων καλλιεργειών στη Ζάμπια, και επομένως αν και η χώρα δεν συμμετέχει σε μεγάλο ποσοστό στην παγκόσμια παραγωγή καπνού, η καπνοκαλλιέργεια έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτή. Έτσι, η παραγωγή καπνού στη Ζάμπια όχι μόνο δεν προβλέπεται να μειωθεί, αλλά αντίθετα αναμένεται να αυξηθεί για να μπορέσει έτσι να βοηθήσει την ανάπτυξη της χώρας και να εξασφαλίσει τα απαραίτητα για επιβίωση προϊόντα στους παραγωγούς.

Εκτός από τον καπνό σημαντικές ποικιλίες για τη Ζάμπια είναι το σόργο, το καλαμπόκι, ο ήλιος και το βαμβάκι. Καμία, όμως, από αυτές τις καλλιέργειες δεν πλησιάζει το εισόδημα που προσφέρει ο καπνός ακόμη και στις περιπτώσεις των καπνοπαραγωγικών εκμεταλλεύσεων με τα μικρότερα οικονομικά αποτελέσματα. Το γεγονός αυτό σχεδόν εξανεμίζει τις πιθανότητες για αντικατάσταση του καπνού. Όσον αφορά το σόργο και το βαμβάκι το εισόδημα που προκύπτει από τις καλλιέργειες αυτές είναι αδύνατο να συγκριθεί με το εισόδημα του καπνού. Το ίδιο μπορούμε να σημειώσουμε και για την καλλιέργεια του ηλίανθου, ενώ καλλιέργειες όπως το ρύζι, το κριθάρι, το σιτάρι ή οι μηλιές δεν μπορούν να αναπτυχθούν λόγω κλιματικών συνθηκών αλλά και λόγω της ανυπαρξίας απαραίτητων υποδομών και επενδύσεων.

Η Τανζανία είναι μια αναπτυσσόμενη χώρα που ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζει σημαντικά οικονομικά αλλά και κοινωνικά προβλήματα καθώς και σημαντικό έλλειμμα στο εμπορικό της ισοζύγιο. Σκοπός της αγροτικής πολιτικής της χώρας είναι η εξασφάλιση της αυτάρκειας στα τρόφιμα, χωρίς όμως να πληγούν καλλιέργειες όπως ο καπνός που μπορούν να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου. Επομένως, μπορεί η ανάπτυξη και άλλων δραστηριοτήτων εκτός από τον καπνό και η εξασφάλιση της αυτάρκειας στα τρόφιμα να αποτελεί στόχο, δεν υπάρχει όμως λόγος αυτός ο στόχος να πραγματοποιηθεί με μείωση των καλλιεργειών που έχουν ήδη εδραιωθεί όπως ο καπνός.

αρχή της σελίδας